■ سنگ‌تراشى، حجارى و حکاکى روى سنگ بخش عمومی

پیشینه

در هنر ایران آثار سنگ‌تراشى نسبتاً کم یافت مى‌شود. معمارى تخت‌جمشید و نقوش برجسته پرشکوه آن از دوره هخامنشى نشانگر اوج کاربرد سنگ‌تراشى در تاریخ معمارى ایران است. ظروف سنگى براى پخت و پز بکار مى‌رفته و دیزى‌هایى که با سنگ میکاى خاکسترى یا سیاه ساخته مى‌شده، با گذشت سال‌ها سخت‌تر شده؛ از مراکز سنگ‌تراشى کنونى در ایران مشهد و قم را مى‌توان نام برد. براى کارهاى ظریف‌تر از سنگ سبز کرمان استفاده مى‌شود، که گران‌تر است و بسیار سخت مى‌باشد. از سنگ مشهد براى ساختن ظروف تزئینى حکاکى شده براى سوغات استفاده مى‌شود. در قم نیز سنگ مرمر استفاده مى‌شود و با آن ظروف ساخته مى‌شود.

شیوهٔ کار

در هنر سنگ‌تراشى، به‌وسیلهٔ کمانه‌اى دستگاه سنگ‌تراشى را به‌حرکت در مى‌آورند و زه‌کمان به دور یک محور چوبى که با قیر به سنگ متصل شده قرار دارد. و با مهارتى که در حرکت کمانه دارد، رویهٔ بیرونى سنگ را صاف مى‌کند.

در حکاکى با دست، سنگ را با تیشه آنقدر مى‌تراشند تا به صورت نهایى در آید. سپس درون آن را با میله یا میخ مخصوص خالى مى‌کنند و با قلم نازک‌ترى پرداخت مى‌کنند. سپس شکل بیرونى آن را کامل و با تیشه صاف مى‌کنند و براى پرداخت نهایى از سوهان استفاده مى‌کنند.

در حال حاضر دستگاه‌هاى الکتریکى معمول شده است. این صنعت اکنون براى ساخت کاسه، بشقاب، شکلات‌خوری، گلدان، لیوان و انواع سرویس‌هاى رومیزى و ... بکار مى‌رود.